Błonica – zapomniana choroba

W ostatnich tygodniach kraj obiegła wiadomość o dziecku chorym na błonicę. Był to pierwszy od lat przypadek błonicy w Polsce, wystąpił u dziecka, które NIE było wcześniej szczepione. Dopóki przebywało w otoczeniu, gdzie krążenie maczugowca błonicy jest minimalne, było chronione. Po wyjeździe do innego kraju uległo zakażeniu.

Przed wprowadzeniem szczepionki w latach 20. XX wieku częstość występowania błonicy była duża i drastycznie spadła po wprowadzeniu szczepień.

W Polsce w latach 50. odnotowano ok. 40 tys. zachorowań na błonicę i ok. 3 tys. zgonów rocznie. W ostatnich latach:

• 2024 r. – 2 przypadki,
• 2023 r. – 1 przypadek,
• 2022 r. – 0 przypadków.

Obecnie błonica występuje endemicznie m.in. w Indiach, krajach Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Łacińskiej, na Karaibach i w Afryce Subsaharyjskiej – często w postaci małych epidemii.

W regionie europejskim WHO w latach 2010–2019 odnotowano 451 przypadków. W 2019 r. najwięcej potwierdzonych zachorowań zgłoszono w Niemczech (15) i Wielkiej Brytanii (12). Na obszarze nadzorowanym przez ECDC w 2017 roku zarejestrowano 39 przypadków – większość dotyczyła osób podróżujących do regionów endemicznych.

Na Ukrainie, która nie podlega pod ECDC, w 2018 r. zarejestrowano 10 przypadków błonicy, a w 2019 r. – 21. Wojna zwiększa ryzyko zachorowań i rozprzestrzeniania się zakażeń, jednak brak jest dokładnych danych.

Jesteśmy rejonem przygranicznym.

Od stycznia do marca 2025 roku w Polsce odnotowano 6721 przypadków krztuśca. Dla porównania, w tym samym okresie 2024 r. było ich 10 razy mniej.

Według epidemiologów przyczyną wzrostu zachorowań wśród dorosłych jest wygasająca odporność poszczepienna. Po upływie czasu od szczepienia poziom przeciwciał spada. Co ważne, po przechorowaniu krztuśca nie wytwarza się trwała odporność – można chorować kilkukrotnie w życiu.

Aby zatrzymać falę zachorowań na krztusiec, konieczne jest:

• ograniczenie uchyleń od obowiązkowych szczepień dzieci,
• przyjmowanie dawek przypominających przez dorosłych (co 10 lat),
• szczepienie kobiet w ciąży – od 15 października 2024 r. jest ono bezpłatne.

Widać, jak zmienia się epidemiologia chorób zakaźnych

Główny Inspektor Sanitarny podaje, że w sezonie zimowym 2024/2025 odnotowano trzy razy więcej infekcji grypowych niż w latach ubiegłych. Ponad 25 tys. osób trafiło do szpitali z rozpoznaniem grypy, a ok. 1 tys. zmarło.

Czasowe braki leków przeciwgrypowych utrudniały leczenie przyczynowe i zapobieganie rozwojowi zakażeń, szczególnie u osób z obniżoną odpornością i wielochorobowością. Tymczasem poziom wszczepialności w kraju pozostaje niski.

To wszystko powinno skłaniać do większego zainteresowania szczepieniami – nie tylko dzieci, ale również dorosłych, szczególnie:

• osób z wielochorobowością,
• seniorów,
• kobiet w ciąży.

Obecne zalecenia wskazują, że co 10 lat osoby dorosłe powinny przyjmować szczepienia uzupełniające, obejmujące m.in. błonicę, krztusiec i corocznie aktualizowaną szczepionkę przeciw grypie.

Od kwietnia 2025 r. dla kobiet w ciąży i seniorów powyżej 65. roku życia dostępne są bezpłatne szczepienia przeciw RSV.

Warto zapytać swojego lekarza rodzinnego o szczepienia przy najbliższej wizycie i zaplanować ich wykonanie.