Odra: przyczyny, objawy, leczenie, powikłania, szczepienie
Ostatnio zostaliśmy zaalarmowani faktem pojawiania się przypadków zachorowań na odrę w naszym kraju. Od początku roku 2018 mieliśmy tych przypadków już 128 (do 15.X) , podczas gdy w całym roku 2017 odnotowano ich 58. W sąsiedniej Ukrainie w 2018r zgłoszono ponad 35 tys zachorowań.
Odra jest chorobą wirusową, charakteryzuje się bardzo wysoką zakaźnością, tzn, że 1 zakażona osoba jest stanie zakazić dużą ilość osób wrażliwych (ok 12-20), znacznie więcej niż np. w przypadku wirusa grypy.
Objawy klinicznie początkowo są niecharakterystyczne: złe samopoczucie, gorączka, suchy kaszel, katar, zapalenie spojówek, potem pojawia się charakterystyczna wysypka: plamisto-grudkowa, ze skłonnością do zlewania, pojawiająca się najpierw na twarzy, „schodząca” w dół, jej zejściem może być delikatne łuszczenie skóry. Powikłania w odrze najczęściej dotyczą małych dzieci do 5 r.ż i młodych dorosłych, i są to zapalenia zatok, ucha srodkowego, zapalenie płuc, zapalenia mózgu.
Istotne jest to, że osoba chora jest zakaźna dla otoczenia jeszcze przed wystąpieniem objawów (ok 2-4 dni przed) i kilka dni po ich wystąpieniu. Okres wylęgania to ok 10-12 dni.
Nie ma leczenia celowanego , leczenie jest tylko objawowe.
Jest skuteczna szczepionka, obecnie jest to szczepionka skojarzona MMR (odra, swinka, różyczka) , dająca zabezpieczenie przed tymi trzema chorobami. W Polsce, obecnie wg kalendarza szczepień, szczepi się dzieci w 13 - 15 miesiącu życia i potem 2-gie szczepienie w 10 roku życia.
Aby zapewnić bezpieczeństwo osobom wrażliwym, np. dzieciom, które jeszcze nie były zaszczepione bo były zbyt małe, potrzebna jest tzw odporność populacyjna. Oznacza ona, że w populacji jest duża ilość osób odpornych na wirusa (ponad 95%) i wirus ma małą możliwość krążenia w takiej populacji.
W naszym kraju w poprzednich latach mieliśmy dobrą wyszczepialność, ale teraz obserwujemy bardzo niepokojący spadek ilości zaszczepionych dzieci. Jest to b groźne dla zdrowa nie tylko naszych dzieci, ale tez osób, które z różnych względów mają obniżoną odporność (np. w trakcie terapii p/nowotworowej)
W Polsce szczepienia przeciwko odrze były wprowadzone w 1975 roku, potem w 1991r dodano jeszcze 2-gą dawkę. W związku z tym, populacja osób, które urodziły się po tym roku, jeśli były prawidłowo zaszczepione, mogą czuć się bezpieczne, jeśli chodzi o zachorowania na odrę. Przed wprowadzeniem obowiązkowych szczepień w Polsce mieliśmy b dużą zachorowalność, z pojawianiem się epidemii co 2-3 lata.
W Europie od kilu lat obserwujemy wzrost zachorowań na odrę, we Włoszech, Grecji, Rumunii oraz za naszą wschodnią granicą. Wirus szerzy się wśród osób podatnych, tj które nie wytworzyły odporności poszczepiennej lub pochorobowej. W 2017 roku w Europie odnotowano 4- krotny wzrost zachorowań na odrę wobec roku 2016. Zachorowania, które ostatnio odnotowano u nas w kraju dotyczyły osób , m.in. dzieci, młodych dorosłych , które nie były wcześniej szczepione. Warto więc dopełnić obowiązku szczepień.
Wobec licznych pytań, które do nas trafiają - o możliwość zbadania swojego stanu odporności przeciwko odrze, postanowiliśmy umożliwić takie badanie dla osób chętnych. Od tego tygodnia w szpitalu jest możliwość wykonania badania określającego miano przeciwciał przeciwko odrze, badanie jest przewidziane dla osób, które nie pamiętają, (lub nie mają dokumentacji) czy chorowały, czy były szczepione przeciwko tej chorobie.
Swój stan odporności można sprawdzić w dokumentacji na podstawie przebytych chorób zakaźnych lub odnotowanych szczepień (karta szczepień). Przechorowanie odry w dzieciństwie daje trwałą odporność.
Ostatnio CDC wydało zalecenia dla osób, które zamierzają podróżować w tereny z dużą liczbą zachorowań na odrę, (np. ostatnio również Izrael), zaleca się zbadanie swojego stanu uodpornienia i ew doszczepienie oraz oczywiście unikanie kontaktu z chorymi na odrę.
Beata Dębicka
Specjalista chorób zakaźnych
Specjalista epidemiolog
